Zastanawiasz się, czy w sprawie rozwodowej sąd bierze pod uwagę czy masz dzieci? Czy i jaki wpływ na wyrok ma posiadanie dziecka, w tym dziecka małoletniego? Czy sąd może odmówić orzeczenia rozwodu z powodu dobra dziecka? A także kto w trakcie rozwodu i po nim będzie opiekował się dziećmi oraz czy drugi małżonek będzie miał prawo do tego, żeby mieć kontakty z dzieckiem? Na powyższe pytania znajdziesz odpowiedzi w niniejszym artykule.
Rozwód a dobro dziecka
Przesłankami orzeczenia rozwodu jest trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Jeśli więc w konkretnej sprawie te dwie przesłanki nie zachodzą, to wówczas sąd nie może orzec rozwodu. O przesłankach tych była mowa w artykule „Rozwód bez orzekania o winie”.
Ponadto istnieją tzw. przesłanki negatywne orzeczenia rozwodu i zaistnienie choćby jednej z nich uniemożliwia sądowi rozwiązanie małżeństwa przez rozwód. Jedną z takich „przeszkód” orzeczenia rozwodu może być dobro wspólnych małoletnich dzieci. Jak stanowi bowiem kodeks rodzinny i opiekuńczy, mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków.
O tym, czy tak jest, decydują indywidualne okoliczności konkretnego przypadku. Sąd musi ustalić, czy i w jaki sposób orzeczenie rozwodu wpłynie na rozwój małoletnich dzieci, a także na poczucie bezpieczeństwa. I nie chodzi tutaj o samo ustalenie, czy rozwód jest zdarzeniem generalnie niekorzystnym dla dzieci, bo w zasadzie zawsze tak jest, ale o wyjaśnienie, czy lepsze dla małoletnich dzieci będzie utrzymanie małżeństwa ich rodziców czy rozwiązanie go przez rozwód.
Za sprzeczną z dobrem dzieci uznaje się w szczególności sytuację długotrwałego i drastycznego konfliktu małżonków. Nie można mówić o naruszeniu przez orzeczenie rozwodu dobra dzieci, jeśli w rodzinie pojawiają się stale awantury rodziców i dalsze pozostawanie małżonków w związku w istocie rodzi zagrożenie dla prawidłowego wychowania małoletnich dzieci.
Rozwód a władza rodzicielska nad dzieckiem
Jeśli sąd uzna, że zachodzą wszystkie przesłanki do orzeczenia rozwodu i jednocześnie nie ma żadnych przesłanek negatywnych, w tym nie sprzeciwia się temu dobro wspólnych małoletnich dzieci, to w wyroku rozwodowym ma obowiązek rozstrzygnąć o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków. Sąd uwzględnia w tym zakresie ewentualne pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej, o ile sąd uzna, że jest ono zgodne z dobrem dziecka. W przypadku braku porozumienia, sąd samodzielnie rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i tutaj możliwości są dwie.
1. Powierzenie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców
Pierwsza – sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka – takie właśnie rozstrzygnięcie zdarza się najczęściej.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej drugiego rodzica polega na wskazaniu rodzaju spraw, przy których wymagana będzie zgoda tego rodzica. Zwykle są to najistotniejsze kwestie dotyczące małoletniego dziecka małżonków – rodzaj szkoły, kierunek kształcenia, zmiana miejsca pobytu, leczenie itp. W sprawach, które nie wymagają porozumienia z rodzicem, któremu ograniczono władzę rodzicielską, drugi rodzic decyzje podejmuje samodzielnie.
2. Pozostawienie pełni władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom
Druga możliwość, to pozostawienie pełni władzy rodzicielskiej obojgu rozwiedzionym małżonkom. Takie rozstrzygnięcie możliwe jest tylko wówczas, gdy małżonkowie złożą w tym zakresie zgodny wniosek, przedstawią sądowi porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem, a nadto zasadne jest oczekiwanie, że małżonkowie będą współdziałać w sprawach dziecka. Orzekając o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi małżonków, sąd powinien kierować się zasadą, że rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że w danym przypadku dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.
Rozwód a kontakty z dzieckiem
Oprócz orzeczenia o władzy rodzicielskim, w wyroku rozwodowym sąd musi także orzec o kontaktach rodziców z dzieckiem. Na zgodny wniosek stron sąd może odstąpić od regulowania kontaktów z dzieckiem w wyroku rozwodowym. Każdy z rodziców ma prawo i obowiązek utrzymywania kontaktów z dzieckiem i rozstrzygnięcie sądu w tym zakresie generalnie jest niezależnie od rozstrzygnięcia od władzy rodzicielskiej. Ograniczanie kontaktów z dzieckiem jest możliwe tylko w przypadku, gdy wymaga tego dobro dziecka.
W przypadku, gdy sąd w wyroku rozwodowym orzekł o ograniczeniu władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, to właśnie kontakty z dzieckiem tego rodzica powinien jednocześnie uregulować w wyroku rozwodowym. W praktyce orzeczenie w tym zakresie polega na wskazaniu postaci możliwego kontaktu z dzieckiem (np. telefon, skype) oraz dni tygodnia (ewentualnie też godzin), w jakich rodzic może spotykać się z dzieckiem, ze wskazaniem, czy może wówczas zabierać dziecko (jeśli mieszka ono wyłącznie z drugim rodzicem). Ponadto sąd wskazuje najczęściej kiedy i w jakim zakresie dziecko może spędzać z rodzicem wakacje, ferie, święta i weekendy.
Zaznaczyć również należy, że w trakcie procesu rozwodowego sąd często wydaje postanowienie o tymczasowym (na czas postępowania) uregulowaniu kontaktów z małoletnim wspólnym dzieckiem małżonków. Zakres takiego postanowienia jest w zasadzie taki sam, jak opisany powyżej. Na postanowienie takie przysługuje zażalenie. Ponadto w razie istotnej zmiany okoliczności, postanowienie sądu w tym zakresie podlega zmianie.
Rozwód a alimenty na dziecko
Kolejnym obowiązkowym elementem wyroku rozwodowego jest orzeczenie, w jakiej wysokości każde z małżonków jest zobowiązane do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd orzeka o alimentach nawet wówczas, jeśli małżonkowie ponoszą koszty utrzymania i wychowania dziecka, a nawet jeśli wcześniej zapadł wyrok w tym zakresie albo małżonkowie zawarli ugodę – w takim przypadku sąd weryfikuje, czy potrzeby dziecka oraz możliwości majątkowe rodziców uległy zmianie i ewentualnie zmienia wysokość zasądzonych kwot.
Jeśli chcesz się dowiedzieć więcej na ten temat, to zapoznaj się z artykułem „Alimenty na dziecko”.
Radca prawny Nina Wolska
Kancelaria Prawna Proximo