Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2018r. w Polsce przez rozwód zostało rozwiązanych 62.843 związków małżeńskich, co stanowi 7,1 % istniejących małżeństw (rocznik demograficzny GUS – 2019). Najczęstszą przyczyną rozwodu była właśnie niezgodność charakterów – na tej podstawie rozwiązano ponad 27 tysięcy małżeństw, co stanowiło prawie połowę wszystkich rozwodów.
Co to jest niezgodność charakterów? Czy niezgodność charakterów stanowi podstawę rozwodu? Na takie pytania starają się znaleźć odpowiedź małżonkowie, którzy po pewnym czasie spędzonym ze sobą, doszli do wniosku, że do siebie “nie pasują” i zastanawiają się nad złożeniem pozwu o rozwód.
Jeśli chcesz się dowiedzieć, czy niezgodność charakterów oznacza, że sąd rozpoznający sprawę rozwodową niejako automatycznie orzeknie rozwód, to zapoznaj się z niniejszym artykułem.
Co to jest niezgodność charakterów?
Przesłankami orzeczenia rozwodu jest zupełny i trwały rozkład pożycia małżonków. W procesie rozwodowym Sąd bada zatem, czy i jakie przyczyny doprowadziły do tego rozkładu. Przyczynami rozkładu pożycia mogą być wszelkie okoliczności, które prowadzą do zaniku więzi małżeńskich. Generalnie nie ma znaczenia, kiedy okoliczności te miały miejsce. Przy czym jeśli chodzi o okoliczności, które zaistniały przed zawarciem małżeństwa, to mogą one zostać uznane za przyczyny rozpadu związku, jeśli mają one wpływ na aktualną sytuację małżonków oraz nie został ujawnione współmałżonkowi przed zawarciem małżeństwa (np. znaczne zadłużenie jednego z małżonków).
Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie wymagają konieczności dokonywania przez Sąd oceny, czy okoliczności, które doprowadziły do rozkładu, są obiektywne istotne i ważne, choć oczywiście ma to znaczenie, jeśli Sąd nabrałby wątpliwości co do tego, czy między małżonkami rzeczywiście doszło do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia. Ustalenie przyczyn rozwodu ma też znaczenie w świetle zasad współżycia społecznego oraz dla ustalenia, który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia.
Wśród czynników, które prowadzą do rozkładu pożycia małżeńskiego, wskazuje się spory i konflikty małżeńskie, do jakich dochodzi w następstwie niewłaściwego doboru intelektualnego i środowiskowego, wieku, niezgodności charakterów, czy odmiennych światopoglądów. Powyższe okoliczności, o których małżonkowie bardzo często wiedzieli jeszcze przed zawarciem ze sobą małżeństwa, w trakcie trwania związku mogą okazać się destrukcyjne dla związku, wpływając na rozwój i eskalację sytuacji konfliktowych, które finalnie mogą doprowadzić do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia.
Niezgodnością charakterów określa się w praktyce wszystkie niezawinione przez małżonków sytuacje, które prowadzą do wygaśnięcia przede wszystkim ich więzi uczuciowej. Doniosłe znaczenie w tym zakresie może mieć zwłaszcza odmienność światopoglądów małżonków w kwestiach politycznych, społecznych, religijnych, czy sposobu wychowywania dzieci.
Jeśli różnice te nie zostaną przezwyciężone w toku pożycia małżeńskiego, to mogą one stać się przyczyną jego rozkładu. Ponadto różnice między małżonkami w tak banalnych (na pierwszy rzut oka) kwestiach, jak np. sposób odżywiania się, sposób spędzania wolnego czasu, czy pora wstawania i chodzenia spać, w dłuższej perspektywie mogą doprowadzić do tak poważnych napięć w związku, że dalsze kontynuowanie wspólnego życia może wydawać się małżonkom niecelowe. Choć w takiej sytuacji małżonkowie paradoksalnie mogą nie żywić do siebie urazy, to mimo to dochodzą do zgodnego wniosku, że po prostu nie chcą już dłużej ze sobą być. I w takiej właśnie sytuacji, jako uzasadnienie pozwu o rozwód pojawia się niezgodność charakterów.
Czy niezgodność charakterów jest podstawą rozwodu?
Należy podkreślić, że sama niezgodność charakterów i rodzące się na jej podstawie między małżonkami konflikty, nie stanowią jeszcze wystarczającej podstawy do rozwiązania małżeństwa przez rozwód. Konflikty te mogą bowiem zostać uznane przez Sąd jako mieszczące się w normalnych granicach każdego funkcjonującego związku małżeńskiego. Dopiero jeśli Sąd uzna, że ta niezgodność charakterów doprowadziła do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego, to wówczas jest to podstawą orzeczenia rozwodu. Zatem przyczyną rozwodu nie może być sama niezgodność charakterów ale skutki, które ta niezgodność wywołała.
Aby dowiedzieć się na czym polega trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego, zapoznaj się z artykułem „Rozwód bez orzekania o winie”.
Niezgodność charakterów jest uznawana przez sądy za typową, niezawinioną przyczynę rozkładu pożycia. W procesach, w których małżonkowie są zgodni co formalnego rozwiązania ich związku i razem wnoszą o orzeczenie rozwodu bez orzekania o winie, to właśnie niezgodność charakterów jest najczęściej podawana jako przyczyna rozpadu małżeństwa. Jeśli małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci, a nadto nie zachodzą tzw. przesłanki negatywne, to uzyskanie rozwodu z powodu niezgodności charakterów nie powinno rodzić większych trudności.
Jeśli chcesz się dowiedzieć więcej na temat negatywnych przesłanek rozwiązania małżeństwa przez rozwód, to zapoznaj się z artykułem: „Kiedy rozwód nie jest możliwy?”.
Niezgodność charakterów nie może być podstawą rozwodu z orzeczeniem o winie małżonka, chyba że oprócz niezgodności po stronie tego małżonka wystąpiły jeszcze inne zawinione okoliczności, które doprowadziły do rozpadu małżeństwa. Jeśli tak nie jest, to sama różnica charakterów stron nie może stanowić o winie w rozkładzie pożycia małżeńskiego, jeśli nie objawia się ona np. w agresywnym, lekceważącym czy poniżającym drugiego małżonka zachowaniu (tak m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21.05.1999r., III CKN 512/98).
Radca prawny Nina Wolska
Kancelaria Prawna Proximo