W ostatnim czasie w polskich sądach zapada wiele korzystnych wyroków w sprawach tzw. frankowiczów, tj. osób, które zawarły umowę kredytu indeksowanego albo denominowanego do franka szwajcarskiego. Sprawy te dotyczą jednak przede wszystkim kredytobiorców będących konsumentami, tj. osobami fizycznymi, które zawarły umowę kredytu frankowego w celu zaspokojenia swoich potrzeb mieszkaniowych.
W takiej bowiem sytuacji zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego, regulujące zagadnienie postanowień niedozwolonych w umowach konsumenckich, to jest tzw. klauzul abuzywnych. Skutkiem umieszczenia przez bank w umowie kredytu takich postanowień jest utrata ich mocy obowiązującej, która prowadzić może nawet do upadku (nieważności umowy frankowej) całej umowy kredytu.
Jeśli chcesz się dowiedzieć na czym polega unieważnienie umowy kredytu i jakie są tego skutki, to zapoznaj się z artykułem: „Unieważnienie umowy frankowej”.
Czy przedsiębiorca może domagać się wykazania nieważności umowy frankowej?
Przepisy prawa konsumenckiego, regulujące zagadnienie tzw. klauzul abuzywnych, nie mają zastosowania do umów frankowych, które zostały zawarte z bankami przez przedsiębiorców, tj. osoby prowadzące działalność gospodarczą.
Wprawdzie obecnie obowiązujące przepisy rozciągają ochronę konsumencką również na tzw. jednoosobowych przedsiębiorców – przepis art. 3855 kodeksu cywilnego stanowi bowiem, że zawarte w kodeksie cywilnym przepisy dotyczące konsumenta, a regulujące zagadnienie postanowień niedozwolonych, stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Jednak ww. przepis wszedł w życie w dniu 1 stycznia 2021 r., a więc nie ma on zastosowania w sprawach tzw. kredytów frankowych, które udzielane były przede wszystkim w latach 2006-2009.
Powyższe nie oznacza jednak, że przedsiębiorcy, którzy zawarli umowy frankowe, nie mogą obecnie kwestionować postanowień tych umów i starać się o wykazanie nieważności umowy frankowej.
Nieważność umowy kredytu denominowanego do franka szwajcarskiego zawartej przez przedsiębiorcę
W Polsce banki udzielały dwóch rodzajów tzw. kredytów frankowych – kredytu denominowanego i kredytu indeksowanego do franka szwajcarskiego. Jeśli chodzi o kredyt denominowany do franka, to polegał on na tym, że bank udzielał kredytobiorcy kredytu w określonej kwocie wyrażonej wyłącznie we frankach szwajcarskich.
W umowie kredytu nie podawano w ogóle kwoty kredytu w złotych polskich – wskazana była wyłącznie konkretna kwota franków szwajcarskich, która następnie (w dacie wypłaty kredytobiorcy kredytu lub poszczególnych transz) podlegała przeliczeniu na złote polskie zgodnie z kursem kupna CHF obowiązującym w tabeli kursów opracowanej przez dany bank. Zatem kredytobiorca aż do momentu wypłaty nie wiedział jaką konkretnie kwotę w złotych otrzyma.
Co istotne, kredyty denominowane do franka szwajcarskiego nie były klasycznymi kredytami walutowymi. W przypadku kredytu walutowego kredytobiorca otrzymuje bowiem określoną w umowie sumę franków szwajcarskich i następnie spłaty rat kredytu również dokonuje we frankach szwajcarskich. Natomiast przy kredycie denominowanym kredytobiorca nigdy nie otrzymywał od banku żadnych franków szwajcarskich ani też nie spłacał rat we frankach (chyba że w późniejszym czasie zawarł aneks do umowy kredytu i na jego podstawie uzyskał możliwość spłacania rat bezpośrednio w CHF).
Jeśli chcesz się dowiedzieć więcej na temat kredytów denominowanych, to zapoznaj się z artykułem: „Kredyt denominowany do franka szwajcarskiego”.
Z uwagi na fakt, że w przypadku kredytu denominowanego umowa kredytu nie wskazywała w ogóle kwoty kapitału w złotych polskich, pomimo że kredytobiorca otrzymywał zawsze środki pieniężne w walucie polskiej, polskie sądy często stwierdzają nieważność takiej umowy frankowej, niezależnie od tego, czy umowa kredytu zawiera tzw. klauzule abuzywne. To z kolei oznacza, że umowa kredytu denominowanego zawarta przez przedsiębiorcę w celu bezpośrednio związanym z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, może zostać uznana za nieważną z tej samej przyczyny, co umowy zawierane przez konsumentów.
Nieważność umowy kredytu indeksowanego do franka szwajcarskiego zawartej przez przedsiębiorcę
Jeśli zaś chodzi o umowy kredytu indeksowanego do franków szwajcarskich zawartych przez przedsiębiorców, to sytuacja nie jest już tak klarowna, jak w przypadku kredytów denominowanych. Umowa kredytu indeksowanego wskazywała już bowiem zawsze kwotę kredytu w złotych polskich, więc podstawę kwestionowania ważności takich umów stanowią głównie przepisy o klauzulach niedozwolonych, które z przyczyn opisanych już powyżej, nie znajdują zastosowania do przedsiębiorców.
Nie oznacza to jednak, że przedsiębiorcy, którzy zawarli takie umowy frankowych nie mają żadnych szans na skuteczne zakwestionowanie zawartych w nich zapisów, tym bardziej, że w polskich sądach zapadło już kilka wyroków, stwierdzających nieważność również takich właśnie umów. Aby dowiedzieć się, czy konkretna umowa kredytu zawarta przez przedsiębiorcę została skonstruowana wadliwie, najlepiej jest skonsultować się w tym zakresie z kancelarią prawną.
Nieważność umowy frankowej zawartej przez spółkę
Z żądaniem stwierdzenia nieważności umowy frankowej zawartej z bankiem może wystąpić nie tylko osoba fizyczna prowadząca tzw. jednoosobową działalność gospodarczą na podstawie wpisu w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEiDG), czy osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w ramach spółki cywilnej.
Unieważnienia umowy frankowej może domagać się również każdy inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą, a więc zarówno spółki osobowe, tj. spółka jawna, spółka komandytowa, spółka partnerska, spółka komandytowo-akcyjna, jak i spółki kapitałowe, tj. spółka akcyjna i spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
Jeśli więc spółka zaciągnęła tzw. kredyt frankowy przeznaczony na cele związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, to może się okazać, że spółka ta będzie mogła żądać ustalenia nieważności takiej umowy kredytu, podobnie jak czynią to obecnie tysiące kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt na zakup lokali mieszkalnych czy wybudowanie domów.
Przedsiębiorco – uzyskaj bezpłatną analizę swojej umowy kredytu frankowego
Jeśli jesteś przedsiębiorcą, który w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zawarł umowę kredytu we frankach szwajcarskich i chciałbyś dowiedzieć się, czy można zakwestionować postanowienia tej umowy i odzyskać od banku nienależnie zapłacone kwoty, to skontaktuj się z naszą Kancelarią Prawną w celu uzyskania bezpłatnej analizy Twojej umowy kredytowej.
Radca prawny Nina Wolska
Kancelaria Prawna Opole