Intercyza jest umowną formą uregulowania spraw majątkowych między małżonkami. Celem intercyzy w większości przypadków jest wykluczenie wspólności majątkowej, której wynikiem jest dorabianie się każdego z małżonków na własny rachunek. Intercyzy prowadzące do rozszerzenia wspólności majątkowej należą do rzadkości. Choć w ostatnich latach w Polsce rośnie liczba sporządzanych intercyz, to jednak większość małżeństw postanawia mieć wspólność majątkową. W niniejszym artykule dowiesz się co to jest intercyza, jakie skutki ona wywołuje oraz jak i kiedy można ją zawrzeć.
Co to jest intercyza? Na czym może polegać intercyza?
Zawarcie małżeństwa powoduje powstanie z mocy ustawy wspólności majątkowej między małżonkami. W takiej sytuacji przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa przez oboje małżonków albo przez jednego z nich wchodzą do majątku wspólnego. Jeśli małżonkowie chcą zmienić powyższe zasady, to muszą sporządzić właśnie tzw. intercyzę. Zatem intercyza to po prostu małżeńska umowa majątkowa, która reguluje obowiązujący między małżonkami ustrój majątkowy.
Intercyza może mieć kilka wariantów. Małżonkowie mogą bowiem poprzez intercyzę wspólność majątkową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków. Najpopularniejszą formą intercyzy jest rozdzielność majątkowa, która polega na tym, że od momentu jej zawarcia wszystko, co nabywa każdy z małżonków, trafia do jego majątku osobistego. W takiej sytuacji małżonkowie zachowują zarówno swój majątek nabyty przed zawarciem intercyzy, jak i majątek nabyty później. Każdy z małżonków zarządza przy tym samodzielnie swoim majątkiem. Natomiast w przypadku, gdy jeden z małżonków samodzielnie zaciągnie zobowiązanie, to drugi małżonek nie odpowiada za jego długi. Ta forma intercyzy jest często wybierana w celu zabezpieczenia dotychczasowego majątku małżonków, gdy jedno z małżonków podejmuje działalność gospodarczą i obawia się powstania zadłużenia.
Intercyza może też polegać na rozszerzeniu małżeńskiej wspólności majątkowej na przedmioty majątkowej, które zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do tej wspólności nie wchodzą. Przy czym przepisy wprowadzają w tym zakresie ograniczenia. Intercyza nie może rozszerzać wspólności m.in. na przedmioty, które przypadną małżonkowi z tytułu dziedziczenia, zapisu lub darowizny, wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia (o ile nie wchodzą one do wspólności ustawowej), jak również wierzytelności z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, niewymagalne jeszcze wierzytelności o wynagrodzenie za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej każdego z małżonków.
Kiedy można ustanowić intercyzę?
Małżeńska umowa majątkowa może zostać zawarta zarówno przed, jak i po zawarciu związku małżeńskiego. W tym pierwszym przypadku wywołuje ona skutki od momentu zawarcia związku małżeńskiego. Natomiast jeśli do zawarcia intercyzy dojdzie w trakcie trwania małżeństwa, to wówczas umowa majątkowa obowiązuje od dnia jej zawarcia – w takiej sytuacji do majątku nabytego przez małżonków po zawarciu małżeństwa a przed zawarciem intercyzy stosuje się przepisy o wspólności ustawowej, zaś do majątku nabywanego po zawarciu intercyzy zasady określone w tej intercyzie.
Jak można ustanowić intercyzę?
Umowa majątkowa małżeńska może być zawarta wyłącznie w formie aktu notarialnego. Intercyza sporządzona w zwykłej formie pisemnej będzie nieważna. Jeśli zatem małżonkowie chcą zmienić obowiązujący w ich związku ustrój majątkowy, to muszą udać się do notariusza, który po wysłuchaniu zgodnych oświadczeń woli stron sporządzi akt notarialny. Koszt sporządzenia aktu notarialnego zależy od wartości majątku małżonków i może wynosić od 100 zł do 10.000 zł. Należy pamiętać, że intercyzę małżonkowie mogą następnie w każdym czasie rozwiązać lub dowolnie zmienić – w tym celu muszą ponownie udać się do notariusza.
Przymusowa rozdzielność majątkowa
Do ustanowienia intercyzy konieczna jest zgodna wola obojga małżonków. Jeśli jednak zgody takiej nie ma albo np. jeden z małżonków nie chce zawrzeć umowy majątkowej, to przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego umożliwiają ustanowienie tzw. przymusowej rozdzielności majątkowej. Z ważnych powodów każdy z małżonków może wystąpić do sądu z żądaniem ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. Jeśli sąd uwzględni takie żądanie, to z dniem wskazanym w wyroku powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa.
Jeśli chcesz się dowiedzieć więcej na temat majątku małżeńskiego, to zapoznaj się z poniższymi artykułami:
- Co wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków?
- Skład i wartość majątku wspólnego podlegającego podziałowi
Radca prawny Nina Wolska
Kancelaria Prawna Proximo