W ostatnich latach można coraz częściej spotkać się z zakupem mieszkania przez rodziców dla dziecka. W takiej sytuacji w celu nabycia nieruchomości rodzice z reguły zaciągają w swoim własnym imieniu kredyt hipoteczny, natomiast właścicielem mieszkania czynią swoje dziecko.
Przy okazji nabywania mieszkania dla dziecka i spłacania kredytu zaciągniętego przy tej okazji warto zachować ostrożność, gdyż urząd skarbowy może uznać, że należy zapłacić podatek od darowizny. A pamiętać należy, że jeśli nie zgłoszono faktu nabycia darowizny w urzędzie skarbowym w terminie 6 miesięcy, to należy zapłacić podatek. Aby dowiedzieć się więcej na ten temat, przeczytaj artykuł „Podatek od darowizny – co powinieneś o nim wiedzieć.”
Mieszkanie dla dziecka za kredyt wzięty razem z rodzicami
Tak właśnie było w przypadku rodziców, którzy w 2007r. wspólnie ze swoją córką zaciągnęli kredyt na zakup dla niej mieszkania, którego jedynym właścicielem była córka. Urząd skarbowy wszczął postępowanie dotyczące nieujawnionych źródeł przychodu córki. W trakcie przesłuchania przez urzędnika córka poinformowała, że mieszkanie kupiła za kredyt zaciągnięty wspólnie z rodzicami, którzy spłacili za nią raty kredytu w łącznej wysokości ponad dwustu tysięcy złotych. Powiedziała też, że nie musi oddawać rodzicom pieniędzy, co potwierdzili również rodzice. W tej sytuacji urząd skarbowy uznał, że poprzez spłatę kredytu rodzice w istocie dokonali darowizny na rzecz córki. Oczywiście rodzice i córka o tym w tej sposób nie myśleli, więc córka nigdy nie poinformowała urzędu skarbowego o nabyciu darowizny.
Podatek od niezgłoszonej darowizny
W takim przypadku, jeśli podatnik powołuje się na niezgłoszoną darowiznę, to oprócz tego, że jest zobowiązany zapłacić podatek od darowizny (nawet jeśli należy do tzw. pierwszej grupy podatkowej), to jeszcze stawka tego podatku ulega podwyższeniu do 20%. W podanym przykładzie urząd skarbowy naliczył córce podatek od darowizny w wysokości ponad dwudziestu tysięcy złotych. Córka złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, który oddalił skargę, stwierdzając, że uzyskanie przez nią prawa własności mieszkania, którego nabycie sfinansowali rodzice, stanowi darowiznę i podlega podatkowi. Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, że nie w tym zakresie żadnego znaczenia fakt, że darowizna została dokonana pośrednio, a więc nie poprzez przeniesienie własności mieszkania z rodziców na córkę, czy poprzez przekazanie pieniędzy ale poprzez spłacanie rat kredytu hipotecznego. W ocenie sądu dla uznania, że była to jednak darowizna, kluczowe było to, że córka nie musi zwracać rodzicom pieniędzy przeznaczonych na spłatę kredytu.
Spłata kredytu nie jest darowizną, jeśli kredytobiorcą jest również dziecko
Córka, nie zgadzając się z powyższym wyrokiem, złożyła skargę kasacyjną i Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok (sygn. akt II FSK 3560/14). Naczelny Sąd Administracyjny zgodził się ze stanowiskiem skarżącej, że w takim przypadku spłata kredytu przez rodziców nie może być traktowana jako darowizna. Jak wskazano w uzasadnieniu powyższego wyroku, darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego i zobowiązanie darczyńcy musi być zamierzone jako nieodpłatne.
Przedmiotem darowizny wprawdzie może być zwolnienie obdarowanego od określonych zobowiązań, w tym poprzez wypełnienie zobowiązań ciążących na obdarowanym względem osoby trzeciej. Jednak w przypadku kredytu zaciągniętego łącznie przez rodziców i dziecko sytuacja jest inna, gdyż wszyscy kredytobiorcy zobowiązani są solidarnie do spłaty kredytu, a więc spłacają kredyt, bo wszyscy są dłużnikami względem banku.
W takim przypadku rodzice, którzy spłacili całość albo część kwoty kredytu mogą żądać od dziecka zwrotu odpowiedniej części spłaconych kwot. I właśnie ta okoliczność nie pozwala na uznanie, że spłata kredytu jest darowizną na rzecz dziecka. Sama zaś okoliczność, że spłacany kredyt służy sfinansowaniu mieszkania wyłącznie dla dziecka, nie ma absolutnie żadnego znaczenia w tym zakresie. Zatem spłata kredytu przez rodziców nie jest darowizną, jeśli stroną umowy kredytu (kredytobiorcą) oprócz tych rodziców jest również dziecko.
Kiedy spłata kredytu za dziecko jest darowizną?
Sytuacja przedstawia się odmiennie, jeśli to wyłącznie dziecko zaciągnęło kredyt na zakup mieszkania dla siebie, a więc gdy stronami umowy kredytu (kredytobiorcami) nie są obok niego rodzice. W takiej sytuacji, jeśli to jednak rodzice w rzeczywistości będą spłacać kredyt zaciągnięty przez ich dziecko, to mamy do czynienia z darowizną i w związku z tym powstałym na tym tle obowiązkiem zapłaty podatku od darowizny, chyba że dziecko w terminie 6 miesięcy zgłosi nabycie darowizny do urzędu skarbowego.
Reasumując, to czy spłata kredytu za dziecko jest darowizną czy nie, uzależnione jest od tego, czy kredytobiorcą jest wyłącznie dziecko czy również jego rodzice.
Radca prawny Nina Wolska
Kancelaria Prawna Proximo Opole