Co w sytuacji, kiedy rodzic uchyla się płacenia alimentów albo nie ma możliwości uzyskania ich od niego? Czy wówczas sąd może orzec wyegzekwowanie alimenty od kogoś innego? Okazuje się, że tak! Dowiedz się, czym są alimenty od dziadków dziecka i jakie istnieją formalne możliwości ich uzyskania.
Obowiązek alimentacyjny
Każdego rodzica obciąża obowiązek alimentacyjny względem dziecka, tj. obowiązek dostarczania dziecku środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania. Przez obowiązek alimentacyjny rozumie się nie tylko świadczenia pieniężne na rzecz dziecka, ale również szeroko rozumiane wychowanie i opiekę nad dzieckiem. W wielu przypadkach zdarza się, że niemożliwe jest wyegzekwowanie alimentów zasądzonych dla dziecka od rodzica i nawet po wszczęciu postępowania egzekucyjnego komornik umarza egzekucję z powodu jej bezskuteczności.
Alimenty od dziadków na dziecko, zamiast od rodziców
Choć kilka lat temu zmieniono znamiona przestępstwa niealimentacji i obecnie zapada znacznie więcej wyroków skazujących za zawinione niewywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego względem dzieci, to wielu rodziców nadal uchyla się od tego obowiązku. Jeśli taki rodzic nie pracuje, nie osiąga żadnych dochodów, ani nie posiada majątku pozwalającego mu na zadośćuczynienie swojemu obowiązkowi alimentacyjnemu względem dziecka, to wówczas może istnieć szansa na uzyskanie alimentów od dziadków dziecka.
Alimenty od dziadków, czyli kiedy dziadkowie muszą płacić na dziecko ?
Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami.
Alimenty od dziadków, kiedy dziecko jest małoletnie i gdy rodzic nie jest w stanie spełnić swojego obowiązku
Jeśli chodzi o dzieci małoletnie, to obowiązek alimentacyjny względem nich przechodzi z rodziców na ich dziadków. Zatem obowiązek alimentacyjny ciążący na rodzicach przechodzi na dziadków przede wszystkim w przypadku śmierci rodzica.
Jeśli zaś rodzice dziecka żyją, to sąd każdorazowo szczegółowo bada, czy dziecko posiada usprawiedliwione, ale niezaspokojone potrzeby oraz czy i dlaczego rodzic nie jest w stanie w pełni ich zaspokoić.
Należy zaznaczyć, że brak zatrudnienia i osiągania stałych dochodów przez rodziców nie oznacza automatycznie, iż nie są w stanie oni uczynić zadość swojemu obowiązkowi alimentacyjnemu względem swojego dziecka i tym samym zobowiązani stają się dziadkowie. Decydujące jest bowiem to, czy rodzice dysponują wystarczającym majątkiem. Jeśli zatem rodzic nie pracuje albo wprawdzie pracuje, ale nie osiąga stałych dochodów, to wcale nie jest to równoznaczne z niemożliwością spełniania świadczeń alimentacyjnych na rzecz dziecka, jeśli okaże się, że posiada on majątek, który pozwala na pokrycie tych świadczeń.
Obowiązek alimentacyjny względem dziecka przechodzi na dziadków wtedy, gdy żadne z rodziców nie jest w stanie w pełni wypełniać swojego obowiązku. A więc obowiązek ten może przejść na dziadków w sytuacji, gdy np. ojciec nie spełnia swojego obowiązku alimentacyjnego w ogóle, a matka spełnia tylko częściowo – wówczas ta niezaspokojona część przechodzi na dziadków.
Alimenty od dziadków mają mają charakter posiłkowy i uzupełniający
Obowiązek alimentacyjny dziadków względem dziecka może się zaktualizować również wtedy, gdy rodzice pomimo swoich wysiłków, nie są w stanie zaspokoić wszystkich usprawiedliwionych potrzeb dziecka. Jak wynika bowiem z orzecznictwa Sądu Najwyższego, zobowiązani w dalszej kolejności mają obowiązek świadczyć w granicach potrzeb nie zaspokojonych przez zobowiązanych w pierwszej kolejności. Wynika to przede wszystkim z tego, że obowiązek alimentacyjny dziadków względem dziecka ma charakter posiłkowy i uzupełniający. Jeśli więc rodzice, z przyczyn przez siebie zawinionych, nie spełniają swoich obowiązków względem dziecka, to obowiązek alimentacyjny nie przejdzie na dziadków.
Obowiązek alimentacyjny dotyczy wszystkich dziadków, zarówno ze strony ojca, jak matki
Jeśli obowiązek alimentacyjny względem dziecka przechodzi z rodziców (w całości lub tylko w części) na dziadków, to obciąża on wszystkich dziadków (zarówno ze strony ojca, jak i matki dziecka), niezależnie od tego, czy z obowiązku tego nie wywiązuje się matka, ojciec, czy oboje rodziców. Obowiązek alimentacyjny przechodzący na dziadków, obciąża każdego z dziadków stosownie do jego możliwości zarobkowych i majątkowych.
Roszczenie regresowe dziadków od rodzica
Należy podkreślić, że dziadkom, którzy spełnili obowiązek alimentacyjny względem swojego wnuka, ponieważ uzyskanie świadczeń od rodzica dziecka było niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami, przysługuje roszczenie regresowe w stosunku do tego rodzica. Zatem dziadkowie mogą domagać się od rodzica, za którego płacili alimenty na dziecko, zwrotu wszystkich zapłaconych tytułem alimentów kwot.
Alimenty od dziadków dziecka – jaka może być ich wysokość?
Wysokość alimentów nie jest uzależniona od tego, kto jest zobowiązany do ich spełniania, więc dla samej wysokości alimentów bez znaczenia jest, czy dziecko domaga się ich zasądzenia od rodzica czy dziadka.
Na wysokość alimentów wpływ mają natomiast dwa kluczowe elementy: usprawiedliwione potrzeby dziecka oraz majątkowe i zarobkowe możliwości zobowiązanego. Może być zatem tak, że dziecko otrzyma od dziadków alimenty wyższe aniżeli otrzymałoby od rodzica, ale może być też tak, że alimenty te będą znacznie niższe.
Nawet jeśli usprawiedliwione potrzeby dziecka są duże i na ich zaspokojenie potrzebna jest przykładowo kwota rzędu 3.000 zł miesięcznie, to nie oznacza to, że właśnie taka kwota zostanie zasądzona od dziadków. Dziadkowie najczęściej otrzymują niewielką emeryturę, z której zobowiązani są pokrywać nie tylko bieżące koszty swojego utrzymania, ale również koszty swojego leczenia, których wysokość może być znaczna.
Sąd nie może zatem na dziadków w sposób niejako automatyczny przerzucać całego niespełnionego obowiązku alimentacyjnego rodzica. Co więcej, jeśli dziadkowie wyrażą taką wolę, ich obowiązek alimentacyjny względem dziecka może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub wychowanie uprawnionego. Może być zatem tak, że dziadkowie zadeklarują sprawowanie częściowej opieki nad małoletnim dzieckiem i wówczas sąd ewentualnie zasądzi od nich dla dziecka odpowiednio niższą kwotę alimentów.
Jeśli chcesz się dowiedzieć więcej na temat alimentów dla dziecka, a w szczególności przesłanek domagania się tych alimentów oraz uzyskać informacje, od czego zależy ich wysokość, to zapoznaj się z artykułem „Alimenty na dziecko”.
Radca prawny Nina Wolska
Kancelaria Prawna Proximo